4 czerwca, 2019

Portret kanonika, czyli najsłynniejszy banknot Polski Ludowej

„Wielkie mecyje. Sforsowałem parkan gościowi. Portrety kanonika luzem w kieszeni nosił” – mówi kieszonkowiec Edward Gabor (Mariusz Górczyński) do poruczników MO Borewicza (Bronisław Cieślak) i Zubka (Zdzisław Kozień). To scena z „Wisiora” – drugiego odcinka kultowego serialu „07 zgłoś się”. Czym są owe „portrety kanonika”, które Gabor skradł swej ofierze? Czyżby okradziony nosił ze sobą obrazy przedstawiające duchownego? Poniekąd. Wszak […]

historia pieniądza 0 4 min read
4 czerwca, 2019

O pieniądzach polskich i pieniądzach prawdziwych. Wymiana walut w PRL

Wyjeżdżasz na wczasy na Lazurowe Wybrzeże – wymieniasz pieniądze. Spędzasz uroczy weekend w Londynie – wymieniasz pieniądze. Chcesz mieć część oszczędności w walucie innej niż krajowa – wymieniasz pieniądze. Idziesz do banku, do kantoru lub korzystasz z kantorów online, których przybywa. Ba! przed wyjazdem zagranicę wcale nie musisz odwiedzać punktu wymiany. Płacisz kartą na miejscu, a twój bank odciąga z […]

historia pieniądza 0 6 min read
22 maja, 2019

Od milionera do tysiącera, czyli o denominacji złotego

Charles Chaplin zwykł mawiać, że kobieta uczyni milionerem tylko takiego mężczyznę, który jest miliarderem. Wraz z 1 stycznia 1995 roku w ten sposób z Polakami postąpiła denominacja. Nagle nawet kilkumilionowe wynagrodzenia uszczupliły się o cztery zera, ale nikt nie robił z tego powodu awantur. Dlaczego w ogóle doszło do denominacji, jak ona wyglądała i czemu, jeśli ktoś właśnie sobie przypomniał, […]

historia pieniądza 3 8 min read
22 maja, 2019

Oszczędzaj i ucz się oszczędzać, czyli o Szkolnej Kasie Oszczędności

Spośród marek produktów i usług kojarzonych z PRL do dziś dotrwało niewiele. Niektóre jednak zostały reaktywowane na fali nostalgii za minionym ustrojem. Wśród nich znajdziemy napoje Polo Cockta, motocykle Junak, buty Relaks i SKO, czyli Szkolną Kasę Oszczędności. Chociaż prawie każdy, kogo dzieciństwo przypadło na okres istnienia PRL, miał styczność z tą formą oszczędzania, to cała idea SKO wcale nie […]

historia pieniądza 0 3 min read
21 maja, 2019

BKO, czyli pierwsza afera finansowa III RP

Warszawa, Targówek, 2 kwietnia 2007 roku. Policja wchodzi do opuszczonego pawilonu sklepowego. W środku funkcjonariusze znajdują zwłoki mężczyzny w średnim wieku. Nie żyje od mniej więcej pięciu dni. Przyczyna zgonu: rana kłuta klatki piersiowej. Normalnie informacja o tym wydarzeniu pewnie trafiłaby tylko do kroniki kryminalnej stołecznych gazet. Stało się inaczej – zdominowała serwisy informacyjne wszystkich mediów w Polsce. Dlaczego? Zmarłym […]

historia pieniądza 0 5 min read
21 maja, 2019

Bogatingate, czyli jak w III RP upaństwowiono pewien prywatny bank

Lech Grobelny skusił swoją Bezpieczną Kasą Oszczędności niemalże 10 tys. osób, które powierzyły mu oszczędności życia. Jak się to skończyło, wiemy wszyscy. O ile jednak można się zastanawiać, skąd tyle zaufania do firmy prowadzonej przez byłego cinkciarza, z siedzibą w sutenerze warszawskiej kamienicy, o tyle popularność Pierwszego Banku Komercyjnego w Lublinie nie dziwi wcale. Po latach szarzyzny PRL, Polacy dostali […]

historia pieniądza 0 7 min read
21 maja, 2019

Wspomnień czar – stare reklamy banków

Agencje reklamowe wynajmowane przez banki do prowadzenia kampanii marketingowych prześcigają się w pomysłach, aby to właśnie spot tego konkretnego banku zapadł nam w pamięć, a nie reklamy konkurencji. Reklama dowcipna, z udziałem gwiazdy krajowego lub światowego formatu, przekaz komunikujący o korzyściach – możliwości jest wiele, o czym możecie się przekonać choćby czytając nasz cykl Pogromcy EXTRA, gdzie co tydzień „prześwietlamy” […]

historia pieniądza 0 4 min read
21 maja, 2019

Prawdziwa historia „złotej odysei”

W 1939 roku Bank Polski dysponował zasobami złota o wartości ponad 460 mln. Sztaby ważyły łącznie 95 ton i zdeponowane były zagranicą (m.in. w sojuszniczych Francji i Zjednoczonych Królestwie) oraz w Warszawie. W lecie, gdy rosło zagrożenie rychłym wybuchem wojny z Niemcami, część kruszcu została przewieziona od oddziałów banku w innych miastach kraju. Gdy Wehrmacht przekroczył polskie granice, zapadła decyzja […]

historia pieniądza 0 7 min read
21 maja, 2019

Waluty państw, których już nie ma – Wolne Miasto Gdańsk

Powstało 27 października 1920 roku na mocy decyzji Ligi Narodów, a przestało istnieć 1 września 1939 roku, gdy pancernik Schleswig-Holstein ostrzelał polską Wojskową Składnicę Tranzytową na Westerplatte i wybuchła II Wojna Światowa – Wolne Miasto Gdańsk. Przez cały okres istnienia ścierały się weń wpływy polskie i niemieckie. Gdańsk, chociaż zależny od Ligi Narodów, był jednak zdominowany przez żywioł niemiecki. Finansowo […]

historia pieniądza 0 5 min read
21 maja, 2019

Przez fałszerstwo do Ostatecznego Zwycięstwa

Im bardziej sytuacja Niemiec na frontach II wojny światowej stawała się rozpaczliwa, tym bardziej naziści byli gotowi posunąć się do desperackich środków, aby tylko zapewnić Tysiącletniej Rzeszy wymarzone Ostateczne Zwycięstwo. Oprócz kolejnych Wunderwaffe (cudownych broni) – myśliwców odrzutowych, pocisków rakietowych, superciężkich czołgów (a pogłoski mówią też o UFO – hauneubu) – hitlerowscy wdrożyli też broń gospodarczą. Na masową skalę fałszowali […]

historia pieniądza 0 7 min read
10 maja, 2019

Słynni rabusie banków #1

Napady na banki rozpalają wyobraźnię tysięcy ludzi, a kolejne powieści i filmy tylko podkręcają mit szlachetnego złoczyńcy, który rabując pieniądze z bankowych sejfów, uderzał w interesy instytucji finansowych, a nie ich klientów (bo przecież depozyty są zabezpieczone). Romantyczne kreowanie kasiarzy i złodziei na bohaterów mas sprawiło, że wielu szło w ich ślady. Rzadko mówi się jednak o mrocznej stronie ich […]

historia pieniądza 0 5 min read
10 maja, 2019

Afera podoficera

Dziś określenie „piramida finansowa” kojarzy się nam nieodmiennie z aferą Amber Gold, tymczasem oszustwa tego rodzaju były powszechne przede wszystkim u zarania polskiego kapitalizmu. Każdy marzył o tym, aby szybko się wzbogacić, prawo bankowe dopiero się rodziło, a osób chcących wykorzystać naiwność rodaków nie brakowało. Jednym z nich był niejaki Stanisław Kotarba. Mamy rok 1991. Pewex i Baltona zaczynają przyjmować […]

historia pieniądza 0 4 min read